Po ogólnym podawaniu opiatów występuje depresja czynności oddechowej. Jest ona w głównej mierze zależna od zmniejszenia wrażliwości neuronów ośrodka oddechowego na ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla (pCO2). Pod wpływem opiatów czynność oddechowa zwalnia się oraz spłyca. Depresyjne działanie na czynność oddechową występuje już po dawkach leczniczych opiatów, jeśli jednak nie współistnieją inne czynniki, to staje się ono widoczne dopiero po dawkach toksycznych. Po przedawkowaniu opiatów mimo znacznego upośledzenia czynności oddechowej (znaczne podwyższenie pCO2 i obniżenie pO2) nie występuje duszność. W ostrych zatruciach przyczyną zgonu jest porażenie czynności oddechowej. Jest istotne, że w dawkach równoważnych (przeliczanych na podstawie dawek ekwianalgetycznych) wszystkie współcześnie .stosowane klinicznie opiaty wywołują identyczną depresję oddechową. Opiaty mają również działanie przeciwkaszlowe wskutek depresyjnego wpływu na tzw. ośrodek kaszlu rdzenia przedłużonego. Jakkolwiek ośrodek ten stanowi grupę wyspecjalizowanych neuronów ośrodka oddechowego, pomiędzy działaniem przeciwkaszlowym i depresja czynności odechowej nie istnieje ścisły związek. Udało się uzyskać leki skutecznie działające przeciwkaszlowo, zasadniczo pozbawione innych właściwości opiatów,. a wiać również depresyjnego działania na czynność oddechową, jak np. dekstrometorfan. Jednak sama morfina, choć silnie hamuje odruch kaszlu, nie jest (z wyjątkiem zranienia opłucnej przy złamaniu żeber) stosowana w tym celu (zależność).
